Κόμιξ & κινούμενα σχέδια!

Καλά κάνεις και υπερασπίζεσαι το κόμικ (ως τέχνη) με τόση θέρμη διότι το αξίζει. Πάντως, πρόθεσή μου δεν ήταν να το μειώσω ούτε να κάνω ποιοτικές συγκρίσεις με λογοτεχνία ή κινηματογράφο, τέτοια κόμπλεξ δεν έχω. Απλώς, ανεξαρτήτως νοημάτων και ύφους, στο μυαλό μου το κόμικ πάντα φέρει τη συνδήλωση μιας πιο "ξεκούραστης" ενασχόλησης σε σχέση π.χ. με το βιβλίο, εξού και η διευκρίνησή μου περί πυκνότητας (η οποία, όπως τη χρησιμοποίησα ή έστω προσπάθησα, είναι διαφορετική έννοια από την ποιότητα). Ακόμα και αν πρόκειται για αριστουργήματα (όπως τα έργα του Goscinny) σπανίως τα κόμιξ απαιτούν από μένα τόση συγκέντρωση και αφοσίωση όση το Watchmen κι επειδή πιστεύω ότι και για άλλους ισχύει αυτός ο νοητός διαχωρισμός θεώρησα καλό να προειδοποιήσω/διευκρινίσω.

Παρεμπιπτόντως, η γνώμη μου για τους Barks-Rosa είναι εκ διαμέτρου αντίθετη. Άπειρο respect στον παπιάνθρωπο για τη προσφορά του στο χώρο και τη δημιουργία των χαρακτήρων αλλά για μένα το έργο του Rosa είναι το πλέον ενδεικτικό παράδειγμα αυτού που λένε περί μαθητή που ξεπερνάει τον δάσκαλο. Κατά τη ταπεινή μου γνώμη τον άφησε μίλια πίσω, κι ας πάτησε πάνω στις πλάτες του για να πάρει ώθηση.
Τον Goscinny, βέβαια, δεν τον φτάνει αλλά who does?

Από μια άποψη είστε λίγο offside εδώ. Ο Goscinny ήταν καλός και χρυσός και μου αρέσει πολύ η δουλειά του, αλλά ήταν βασικά σεναριογράφος και χιουμορίστας. Από την άλλη, ένα μεγάλο μέρος της γοητείας που βγάζει η δουλειά του Rosa (και του Barks βέβαια) πηγάζει από το σχέδιό τους. Οπότε νομίζω ότι είναι λίγο άδικο να τους συγκρίνουμε, άδικο κυρίως για τον Γάλλο.

Ο Goscinny στις ιστορίες του έδινε πάντα το βάρος στο (εξαιρετικό) χιούμορ, αναμεμιγμένο συνήθως με μια δόση δράσης. Στις ιστορίες του Rosa, υπάρχουν πολλά περισσότερα και πιο σύνθετα στοιχεία πέρα από το επίσης καλό χιούμορ. Για παράδειγμα κάποιες μπορούσαν να φτάσουν στην έννοια του επικού, άλλες να συγκινήσουν και γενικά να προκαλέσουν έντονα συναισθήματα (πάντα συνεπικουρούμενες από το σχέδιο), κάτι που ο Goscinny δεν επεδίωξε ποτέ. Ίσως γιατί δεν τον ενδιέφερε να το κάνει, ίσως διότι ήξερε ότι δεν ήταν αυτό στο οποίο τα κατάφερνε καλά, ίσως διότι το ύφος των σχεδιαστών με τους οποίους συνεργάστηκε δεν το ευνοούσε. Πιο πιθανό και τα 3 μαζί.

Ο Goscinny ήταν ένας πολύ καλός σεναριογράφος με πηγαίο χιούμορ και μεγάλη έφεση στο να το περνάει στο χαρτί. Ήταν ίσως πιο πολυπράγμων, υπό την έννοια ότι αξιοποίησε το ταλέντο του για να δώσει ζωή και να κάνει αγαπητούς αρκετούς ήρωες διαφορετικών σχεδιαστών, αλλά μέχρι εκεί. Το ταλέντο του, αυτό που στην πραγματικότητα μπορούσε να κάνει καλά (στον χώρο τον κόμικς πάντα) ήταν πολύ συγκεκριμένο.

Και όταν η κουβέντα πάει στα κόμικς, ο Rosa ήταν (ζει ο άνθρωπος, απλά χρησιμοποιώ παρελθοντικό χρόνο γιατί έχει βγει στη σύνταξη ) ένας ολοκληρωμένος αλλά και χαρισματικός δημιουργός ικανός να συνθέσει, να σχεδιάσει και να διηγηθεί μια οποιαδήποτε ιστορία (από κωμική μέχρι δραματική) με τέτοιο τρόπο ώστε να καθηλώσει τον αναγνώστη από την πρώτη έως την τελευταία σελίδα. Και να τον κάνει να ανασύρει το κόμικ από το ράφι ξανά και ξανά ώστε να ξαναζήσει τα ίδια αυτά συναισθήματα. Ικανός να παίξει με τα στοιχεία "χιούμορ", "δράση", "συναίσθημα" με τρομερή άνεση, να τα κάνει ό,τι θέλει, να τα ρίξει σε όποιο ποσοστό θέλει μέσα στην ιστορία και απλά να σε αιχμαλωτίσει με αυτά για 10, 20, 30+ σελίδες...

Με λίγα λόγια ο Goscinny ήταν ένας μεγάλος (ίσως ο μεγαλύτερος, ίσως όχι) χιουμορίστας των κόμικς. Ο Rosa ήταν αυτό και 50 άλλα πράγματα...

Λοιπόν εγώ θα το παίξω κάπως διπλωματικά το παιχνίδι και θα παραδεχτώ ότι ο Rosa (τον οποίο εκτιμώ αφάνταστα, νομίζω έγινε προφανές και νωρίτερα) όντως επιδιώκει και συχνά πετυχαίνει να δώσει μεγάλο βάθος στους χαρακτήρες και τις ιστορίες του ενώ επιπλέον τις σχεδιάζει κιόλας (και μάλιστα με εκπληκτική αισθητική - προσωπικά τα σκίτσα του είναι τα αγαπημένα μου από το σύμπαν των παπιών). ΟΜΩΣ δεν δημιούργησε τους χαρακτήρες που χρησιμοποιεί. Τους βασικούς τους βρήκε έτοιμους από τον Barks και τους προγενέστερούς του ενώ έβαλε στο παιχνίδι και κάποιους που ήρθαν από Ιταλία μεριά (βαριέμαι τώρα να ψάχνω ακριβώς τα ονόματά των σχεδιαστών αυτών και ποιος έφτιαξε τι), όπως π.χ. τη Μάτζικα Ντε Σπελ.

Ο Goscinny, όπως σωστά λέει ο Constantine, αφενός ήταν pioneer, δεν πάτησε σε κάτι έτοιμο, αλλά αντίθετα άνοιξε το δρόμο στους νεώτερους με το συγκλονιστικά μεστό και πρωτότυπο έργο του που ακόμα θεωρείται η βάση και το μέτρο σύγκρισης στο χώρο. Αυτό από μόνο του τον καθιστά κάτι σαν Barks + Rosa δύο σε ένα αφού γέννησε (Barks) και άνδρωσε (Rosa) αρκετούς από τους χαρακτήρες του. Επίσης, όπως και πάλι σωστά επισημαίνει ο Constantine, η σάτιρα και το σχόλιό του είναι πολύ πιο αιχμηρά και ύπουλα ριζωμένα στα κοινωνικές/ανθρωπολογικές/εθνολογικές δομές του σύγχρονου κόσμου (κυρίως της Ευρώπης αλλά όχι μόνο) απ'ό,τι αρχικά δείχνουν. Για μένα και μόνο η σειρά του Μικρού Νικόλα αποτελεί ένα ανεκτίμητο λογοτεχνικό θεμέλιο γύρω από την ψυχολογία του παιδιού αλλά και την εικόνα των μεγάλων στα μάτια του που κανένας άλλος συγγραφέας δεν μπόρεσε να αποδώσει παραστατικότερα (ίσως μόνο ο Εξυπερύ στον Μικρό Πρίγκιπα). Μπορεί δια γυμνού οφθαλμού να μοιάζει απλά σαν ένας πνευματώδης χιουμορίστας, αλλά δεν είναι. Η διαπεραστικότητα του πνεύματος και η οξυδέρκειά του εκτιμώ ότι έφταναν πολύ πιο βαθιά, γι'αυτό και τα έργα του έχουν αυτό το timeless quality μέχρι και σήμερα, κάπου 35 χρόνια από τον θάνατό του.

Το ντεσαβαντάζ του είναι ότι δεν έχει (πρακτική) συμμετοχή ή ταλέντο στην απεικόνιση/σχεδιασμό των χαρακτήρων του, κομμάτι ιδιαίτερα σημαντικό όταν μιλάμε για κόμιξ.

Προσωπικά απολαμβάνω σχεδόν εξίσου τις ιστορίες και των δυο τους αλλά ο Rosa, παρά τις επικές και ιστορικές αποχρώσεις του έργου του, πιστεύω ότι συνολικά δε φτάνει το γίγαντα Goscinny σαν συνολικό απόηχο και σημαντικότητα προσφοράς.